Gleby wytworzone z utworów powierzchniowych budujących podłoże, należą w przeważającej większości do typu gleb brunatnych, wyługowanych w obrębie wysoczyzny dennomeronowej oraz do typu gleb murszowo-torfowych i czarnych ziem w obrębie obniżeń wytopiskowych i dolin rzecznych. Gleby brunatne powstały na utworach piasków gliniastych mocnych, piasków gliniastych lekkich podścielonych gliną lub piasków słabogliniastych pościelonych piaskiem luźnym. W zależności od utworów, z których wytworzyły się gleby zależy ich żyzność.
Gleby w gruntach ornych generalnie należą do dwóch grup: średnio żyznych, uważanych za dobre w warunkach gminy, zaliczonych do kompleksów żytniego b. dobrego i dobrego (około 60% wszystkich kompleksów) oraz do gleb słabych kompleksu żytniego słabego i bardzo słabego (32%). Pozostałe kompleksy dobre pszenne zajmują znikomy procent; dość duży jest udział (5,8%) gleb podmokłych kompleksów zbożowo-pastewnych. Grunty orne stanowią około 78 % powierzchni użytków rolnych, trwałe użytki zielone 22 %. W użytkach zielonych przeważają kompleksy 2z, wytworzone z żyznych gleb torfowych, na ogół zmeliorowanych. Kompleksy 3z (ca 18% użytków zielonych) występują w obrębie podmokłych niewielkich torfiastych obniżeń, nie przedstawiają większej wartości użytkowej. Gleby najżyźniejsze, dające największe efekty w uprawie roślin w większych kompleksach występują w obrębach geodezyjnych: Korytowo-Jenikowo-Dębice-Bielice-Sokolniki następnie Wałkno, Zagórce, Przemocze. Gleby mało żyzne występują w rozproszeniu w obrębie całej gminy, w większych kompleksach w obrębach: Dąbrowicy, Dobrosławca, Maszewka, Mokrego, Darża. W powierzchni ogólnej gminy użytki rolne (łącznie grunty orne, łąki i pastwiska) zajmują 74,1%, a lasy zaledwie 16,9%. Na tej powierzchni tj. 91,0% występują gleby, tworzące mozaikę typów i rodzajów. Z reguły najżyźniejsze gleby na równinach i wysoczyznach użytkowane są jako grunty orne dla upraw roślin zbożowo-pastewnych warzyw i owoców, gleby w zagłębieniach i dolinach rzek o wysokim poziomie wody gruntowej i podmokłe zajmują trwałe użytki zielone (łąki i pastwiska), a lasy zajmują najczęściej tereny mało przydatne w rolnictwie, wzniesienia, zbocza dolin i rynien obniżenia.